Tia UV là gì, mà lại khiến cho chị em e ngại như vậy khi ra đường nhất là vào mùa hè. Tia UV có mấy loại, loại nào gây hại cho da. Tia UV có tác dụng gì đối với da, có công dụng gì không ?. Trong bài viết này, helobacsi sẽ giúp bạn trả lời những câu hỏi đó.
Nội Dung Chính
Tia UV là gì
Tia UV là tia cực tím trong phạm vi bước sóng từ 10 đến 400 nanômét trong phổ điện từ. Tia UV được phân chia thành ba loại: UV-A (400-315 nm), UV-B (315-280 nm) và UV-C (280-100 nm).
UV-A và UV-B là những tia UV thường được người ta nhắc đến nhiều nhất trong cuộc sống hàng ngày. Tia UV có tác dụng rất mạnh trong việc tiêu diệt các vi khuẩn, virus và các tế bào có chứa DNA, nên được sử dụng trong các ứng dụng y tế và làm sạch nước.
Tuy nhiên, tia UV cũng có thể gây hại cho sức khỏe nếu được tiếp xúc quá mức, gây bỏng da và ung thư da.
Có mấy loại tia UV
Có ba loại tia UV bao gồm:
UV-A (400-315 nm)
Đây là loại tia UV có bước sóng dài nhất và thường được gọi là “tia UV chậm”. Nó có thể xuyên qua kính và làm phai màu các sợi vải, do đó làm cho chúng ta nhanh chóng lão hóa. Nó cũng được cho là gây ra các vết nâu trên da, gây lão hóa da và tăng nguy cơ ung thư da.
UV-B (315-280 nm)
Đây là loại tia UV có tác động mạnh nhất đến da và làm cho da cháy nắng, đỏ và bong tróc. Nó cũng là nguyên nhân chính của ung thư da. UV-B cũng có vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất vitamin D trong cơ thể.
UV-C (280-100 nm)
Đây là loại tia UV nguy hiểm nhất đối với sức khỏe của con người. Nó có bước sóng ngắn nhất và không thể xuyên qua khí quyển của trái đất. Nó được sử dụng trong các ứng dụng y tế để tiêu diệt vi khuẩn, virus và các tế bào có chứa DNA.
Tia UV bao nhiêu là có hại
Tất cả ba loại tia UV đều có khả năng gây hại cho da và sức khỏe của con người. Tia UV-C có bước sóng ngắn nhất và không thể đi qua tầng ozon để tiếp xúc với con người nên không phải là tác nhân gây hại cho sức khỏe của chúng ta.
Tuy nhiên, tia UV-A và UV-B có bước sóng dài hơn và có thể đi qua tầng ozon, có thể gây hại cho da và sức khỏe của con người.
Tia UV-B là tác nhân chính gây cháy nắng, gây hại cho da và có thể gây ung thư da, trong khi tia UV-A có thể gây lão hóa da sớm và làm tăng nguy cơ ung thư da.
Việc tiếp xúc với tia UV một cách cẩn thận và bảo vệ làn da khỏi ánh nắng mặt trời là cần thiết để tránh những tác hại này.
Mức độ ảnh hưởng của tia UV theo các yếu tố
Mức độ ảnh hưởng của tia UV lên con người và môi trường có thể phụ thuộc vào các yếu tố sau:
Độ cao của mặt trời
Tia UV có xu hướng mạnh hơn vào mùa hè khi mặt trời ở gần nhất với Trái đất và yếu hơn vào mùa đông khi mặt trời ở xa hơn. Độ cao của mặt trời cũng ảnh hưởng đến lượng tia UV mà chúng ta tiếp xúc được.
Độ cao của địa điểm
Càng cao độ cao của địa điểm, càng dễ bị tác động bởi tia UV, vì lớp ozon bảo vệ của Trái đất là mỏng hơn ở độ cao này.
Địa điểm địa lý
Một số khu vực trên Trái đất có mức độ tia UV cao hơn do các yếu tố như độ cao địa hình, góc độ mặt trời, lượng mây, và vùng đất sát biển có mức độ tia UV cao hơn so với vùng đất ở khoảng cách xa biển.
Lớp ozon
Lớp ozon bảo vệ Trái đất khỏi tia UV, vì vậy mức độ bảo vệ của lớp ozon có thể ảnh hưởng đến mức độ tia UV tiếp xúc với con người.
Thời gian và cường độ tiếp xúc
Thời gian và cường độ tiếp xúc của mỗi người với tia UV có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của họ. Việc tiếp xúc với tia UV quá nhiều và quá mức có thể gây hại cho da và mắt, và tăng nguy cơ mắc các bệnh về da và ung thư da.
Tác hại của tia UV đối với da
Tia UV có thể gây nhiều tác hại cho da, bao gồm:
1. Gây lão hóa da
Tia UV, đặc biệt là tia UV-A, có khả năng xuyên qua da và xâm nhập sâu vào các tế bào da, gây tổn thương và làm giảm chức năng của collagen và elastin – những chất đàn hồi quan trọng của da. Khi collagen và elastin bị hư hại, da sẽ mất đi tính đàn hồi và sự săn chắc, dẫn đến lão hóa da.
Việc tiếp xúc với tia UV-A trong thời gian dài cũng có thể dẫn đến các vấn đề khác của da, như sạm da, đốm nâu và tăng nguy cơ ung thư da.
2. Gây đốm nâu trên da
Tia UV, đặc biệt là tia UV-A, có khả năng xâm nhập sâu vào các tế bào da và gây tổn thương cho các tế bào melanin – tế bào chịu trách nhiệm sản xuất chất sắc tố melanin.
Khi tế bào melanin bị tổn thương, chúng có thể sản xuất quá nhiều melanin trong một vùng da nhất định, dẫn đến sự tích tụ của melanin và hình thành đốm nâu trên da.
Đốm nâu trên da là một trong những vấn đề da liễu thường gặp và là một dấu hiệu của lão hóa da. Việc tiếp xúc với tia UV-A trong thời gian dài cũng là một trong những nguyên nhân chính gây ra sự tích tụ melanin và hình thành đốm nâu trên da.
3. Cháy nắng và tổn thương da
Tia UV, đặc biệt là tia UV-B, có khả năng xuyên qua lớp biểu bì của da, gây kích ứng và tổn thương cho các tế bào da, dẫn đến tình trạng da bị hăm, sưng, đỏ và ngứa, gọi là hăm nắng.
Nếu tiếp xúc với tia UV-B trong thời gian dài, có thể gây ra tổn thương lớn hơn cho da, bao gồm bỏng nắng, phồng rộp, chảy máu và sưng to.
Việc tiếp xúc với tia UV-B cũng có thể dẫn đến tình trạng da sạm màu, da khô và nứt nẻ. Nếu tiếp xúc với tia UV-B quá lâu, nó có thể gây ra tình trạng ung thư da, một bệnh lý nguy hiểm và đáng sợ.
4. Gây ung thư da
Tia UV là nguyên nhân chính gây ra ung thư da, đặc biệt là ung thư tế bào bề mặt (basal cell carcinoma), ung thư tế bào biểu bì (squamous cell carcinoma) và ung thư biểu mô lympho.
Tia UV-B được xem là nguyên nhân chính gây ra ung thư da, nhưng tia UV-A cũng có thể đóng góp vào quá trình hình thành ung thư da.
Khi tia UV chiếu lên da, nó có khả năng làm thay đổi di truyền và gây tổn thương cho tế bào da, dẫn đến sự đột biến gen và tăng nguy cơ hình thành tế bào ung thư.
Nếu tiếp xúc với tia UV trong thời gian dài, sự tích tụ của các tế bào ung thư có thể dẫn đến hình thành khối u.
Tác dụng của tia UV với da
1. Giúp sản xuất vitamin D
Tia UV-B có thể kích hoạt sản xuất vitamin D trong cơ thể của con người. Khi tia UV-B chiếu vào da, nó tác động vào các pre-vitamin D3 được sản xuất trong da và biến đổi chúng thành vitamin D3. Sau đó, vitamin D3 được chuyển vào máu và được đưa đến gan để được chuyển hóa thành vitamin D hoạt động.
Vitamin D là một vitamin quan trọng cho sự phát triển và duy trì sức khỏe của xương, răng, cũng như hệ thống miễn dịch. Nó cũng có vai trò trong quá trình hấp thụ canxi và phosphat trong cơ thể, giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ mắc một số bệnh như loãng xương, bệnh tim và đột quỵ.
Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng tiếp xúc quá nhiều với tia UV có thể gây hại cho da và tăng nguy cơ mắc ung thư da, do đó cần có sự cân bằng giữa bảo vệ da và đủ tiếp xúc với tia UV để cung cấp vitamin D cho cơ thể. Nếu bạn muốn tăng cường sản xuất vitamin D, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để biết thời lượng và cách tiếp xúc với tia UV phù hợp cho bạn.
2. Điều trị bệnh da
Tia UV có thể được sử dụng để điều trị một số bệnh da nhất định, đặc biệt là các bệnh về da liên quan đến vi khuẩn hoặc nấm. Các loại tia UV thường được sử dụng trong điều trị bệnh da bao gồm tia UV-A, UV-B và UV-C.
Trong điều trị bệnh da, tia UV thường được sử dụng trong kỹ thuật ánh sáng điều trị (phototherapy). Trong kỹ thuật này, bệnh nhân sẽ được đưa vào một phòng tắm ánh sáng đặc biệt, trong đó bị chiếu một lượng tia UV nhất định trong một khoảng thời gian nhất định. Ánh sáng UV có thể giúp tiêu diệt các vi khuẩn và nấm gây bệnh trên da, làm giảm viêm và mẩn đỏ trên da, và giúp da khỏe hơn.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng tiếp xúc quá nhiều với tia UV có thể gây hại cho da và tăng nguy cơ mắc ung thư da, do đó việc sử dụng tia UV trong điều trị bệnh da phải được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa da liễu và chỉ khi cần thiết.
Tuy nhiên, tiếp xúc quá mức với tia UV cũng có thể gây ra tác dụng tiêu cực trên da như đã nêu ở câu trả lời trước. Do đó, việc tiếp xúc với tia UV cần được kiểm soát và bảo vệ cho sức khỏe da và cơ thể.
Cách bảo vệ làn da trước tác hại của tia UV
Để bảo vệ làn da trước tác hại của tia UV, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:
1. Sử dụng kem chống nắng
Sử dụng kem chống nắng là một trong những cách hiệu quả để bảo vệ da trước tác hại của tia UV. Kem chống nắng giúp làm giảm khả năng tiếp xúc của da với tia UV, giảm nguy cơ bị cháy nắng, đốm nâu trên da, lão hóa da và nguy cơ mắc ung thư da.
Khi lựa chọn kem chống nắng, bạn nên chọn sản phẩm có chỉ số chống nắng SPF từ 30 trở lên để đảm bảo độ bảo vệ của sản phẩm. Ngoài ra, bạn cũng nên chọn kem chống nắng có thành phần bảo vệ da khỏi tia UV-A và UV-B để đảm bảo bảo vệ đầy đủ cho da.
Ngoài việc sử dụng kem chống nắng, bạn cũng nên hạn chế tiếp xúc với tia UV vào thời điểm nắng gắt, từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, và nên đeo mũ, kính râm, áo khoác dài và quần dài để bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV.
2. Đeo kính râm
Đeo kính râm cũng là một trong những cách để bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV. Kính râm có thể giúp bảo vệ mắt khỏi ánh nắng mạnh và tia UV, và cũng giúp giảm nguy cơ bị cháy nắng quanh khu vực mắt.
Tuy nhiên, khi lựa chọn kính râm, bạn nên chọn kính có khả năng chống tia UV 100% để đảm bảo bảo vệ đầy đủ cho mắt và da quanh mắt. Ngoài ra, bạn nên chọn kính có thiết kế che kín khu vực mắt và có khả năng chống lóa để giảm thiểu tác hại của ánh nắng mạnh đến mắt và da quanh mắt.
Tuy nhiên, việc đeo kính râm chỉ giúp bảo vệ mắt và da quanh mắt, do đó bạn cũng nên áp dụng các biện pháp bảo vệ da khác như sử dụng kem chống nắng, đeo mũ, áo khoác dài, quần dài,… để bảo vệ toàn diện cho da.
3. Che chắn da
Che chắn da là một trong những cách hiệu quả để bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV. Các phương tiện che chắn da gồm có mũ, nón, áo khoác dài, quần dài, tất cả giúp che chắn da tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
Khi chọn quần áo che chắn da, bạn nên chọn quần áo có chất liệu mỏng, thoáng mát và có khả năng chống tia UV. Ngoài ra, bạn cũng nên chọn quần áo với màu sắc đậm, vì màu sắc đậm có khả năng chống tia UV tốt hơn so với màu sắc nhạt.
Để bảo vệ mặt, bạn nên đeo mũ hoặc nón rộng có cạp che tai và cổ để bảo vệ toàn diện cho khu vực mặt và cổ. Đồng thời, nếu bạn phải ở ngoài trời trong thời gian dài, bạn nên thoa kem chống nắng trên khu vực da còn trần và không được che chắn.
Ngoài ra, bạn cũng nên hạn chế thời gian tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, khi ánh nắng mặt trời rất mạnh.
4. Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời
Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời là một trong những cách hiệu quả nhất để bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV. Các biện pháp thực hiện gồm:
- Hạn chế thời gian tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, khi tia UVB và UVA đều rất mạnh.
- Tránh ra ngoài khi trời đang nắng nóng. Nếu phải ra ngoài, hãy đeo mũ, đeo kính râm và mang quần áo bảo vệ da.
- Nếu bạn phải tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong thời gian dài, hãy sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF cao để bảo vệ da.
- Tìm kiếm bóng râm hoặc khu vực có mái che để tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời.
- Khi đi du lịch, bạn nên lưu ý rằng tia UV có thể xuyên qua kính ô tô và tấm kính cửa sổ trong nhà. Do đó, bạn nên sử dụng kem chống nắng và đeo kính râm để bảo vệ mắt và da khỏi tác hại của tia UV.
Những biện pháp bảo vệ da này sẽ giúp bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV, giúp duy trì làn da khỏe mạnh và tránh được các vấn đề về sức khỏe da.
5. Sử dụng sản phẩm chăm sóc da
Việc sử dụng các sản phẩm chăm sóc da thích hợp cũng là một trong những cách hiệu quả để bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV. Các sản phẩm chăm sóc da bao gồm:
- Sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF cao để bảo vệ da khỏi tia UVB và UVA.
- Sử dụng kem dưỡng ẩm hàng ngày để giữ cho da luôn ẩm mượt và giảm thiểu tình trạng khô da do tác động của ánh nắng mặt trời.
- Sử dụng kem chống oxy hóa để bảo vệ da khỏi tác hại của các gốc tự do do tác động của tia UV.
- Sử dụng sản phẩm chăm sóc da chứa các thành phần dưỡng chất và vitamin giúp tái tạo và làm dịu da sau khi bị tổn thương do tác động của tia UV.
- Tránh sử dụng sản phẩm chứa hóa chất và tinh dầu có thể làm tổn thương da và làm tăng nguy cơ bị kích ứng da khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
Việc sử dụng các sản phẩm chăm sóc da thích hợp sẽ giúp duy trì làn da khỏe mạnh và tránh được các vấn đề về sức khỏe da do tác động của tia UV. Tuy nhiên, việc sử dụng sản phẩm chăm sóc da chỉ là một trong những biện pháp bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV, bạn cũng cần thực hiện các biện pháp khác như đeo kính râm, che chắn da và hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời để đảm bảo hiệu quả cao nhất.
6. Uống đủ nước
Để bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV, cần cung cấp đủ nước cho cơ thể. Khi da bị mất nước, nó sẽ trở nên khô, bong tróc và dễ bị tổn thương hơn khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Do đó, việc uống đủ nước hàng ngày là cực kỳ quan trọng để giữ cho da ẩm và khỏe mạnh.
Các chuyên gia khuyến cáo nên uống khoảng 8 ly nước mỗi ngày, tuy nhiên nhu cầu nước còn phụ thuộc vào từng người và mức độ hoạt động của họ. Nếu bạn vận động nhiều hoặc sống ở nơi nóng, có thể cần uống thêm nước để duy trì đủ nước cho cơ thể. Ngoài việc uống nước, cũng có thể bổ sung nước bằng cách ăn nhiều trái cây, rau củ và thực phẩm giàu nước.
7. Điều chỉnh chế độ ăn uống
Chế độ ăn uống cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của da và khả năng bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV. Một chế độ ăn uống giàu vitamin C, vitamin E và beta-carotene có thể giúp bảo vệ da khỏi sự oxy hóa do tia UV gây ra.
Các thực phẩm giàu vitamin C bao gồm cam, bưởi, táo, kiwi, dâu tây, cà chua và rau cải. Các thực phẩm giàu vitamin E bao gồm dầu hạt lanh, dầu dừa, hạt hạnh nhân và trái cây khô. Các thực phẩm giàu beta-carotene bao gồm cà rốt, bí đỏ, bí ngô và rau xanh lá.
Ngoài ra, cần tránh ăn các loại thực phẩm có tính chất kích thích và khó tiêu hóa, đặc biệt là các loại đồ ăn nhanh, đồ chiên, đồ ngọt và đồ uống có cồn. Các loại thực phẩm này có thể gây ra sự viêm nhiễm và tăng sản xuất các gốc tự do trong cơ thể, gây hại cho da.
Tóm lại, việc điều chỉnh chế độ ăn uống và tập trung vào các thực phẩm giàu vitamin và chất chống oxy hóa là một phương pháp bổ sung hiệu quả để bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV.
